کد مطلب:40940 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:35

گنجینه پرسمان » تاريخ و سيره

علت اساسي شكست ايرانيان از مسلمانان چه بود؟

حقيقت اين است كه مهمترين عامل شكست حكومت ساساني را بايد ناراضي بودن ايرانيان از وضع دولت و آيين و رسوم اجحافآميز آن زمان دانست.
اين نكته از نظر مورخين شرقي و غربي مسلّم است كه رژيم حكومت و اوضاع اجتماعي و ديني آن روز به قدري فاسد و خراب بود كه تقريباً همة مردم از آن ناراضي بودند.
اين نارضايي ناشي از جريانهاي چند سال اخير بعد از خسرو پرويز نبود، زيرا اگر روح مردمي به اساس يك رژيم يا يك آيين خوشبين باشد، نارضايي موقت سبب نميشود كه هنگامي كه دشمن مشترك رو ميآورد آن مردم نجنگند. برعكس، اگر روح ملي زنده باشد هرچند اوضاع ظاهر خراب باشد، در اينگونه مواقع ملت خود را جمع و جور ميكند، اختلافات داخلي را كنار ميگذارد و يكدست به دفع دشمن مشترك ميپردازد، همچنانكه نظير آن را در تاريخ زياد ديدهايم.
معمولاً هجوم دشمن سبب اتحاد بيشتر و از ميان رفتن اختلافات داخلي ميشود، اما اين به شرطي است كه يك روح زنده در آن مملكت ـ كه از مذهب يا حكومت آنان سرچشمه بگيرد ـ وجود داشته باشد.
اجتماع آن روز ايران يك اجتماع طبقاتي عجيبي بود ـ با همة عوارض و آثاري كه در اين گونه اجتماعات هست، ـ تا آنجا كه حتي آتشكدههاي طبقات مختلف با هم فرق داشت. فرض كنيد كه ميان ما مساجد اغنيا از مساجد فقرا جدا باشد؛ چه روحي در مردم بيدار ميشود؟! طبقات بسته بود، هيچكس حق نداشت از طبقهاي وارد طبقة ديگر بشود، كيش و قانون آن روز هرگز اجازه نميداد كه يك بچه كفشدوز و يا كارگر بتواند باسواد بشود؛ تعليم و تعلم تنها در انحصار اعيانزادگان و موبدزادگان بود.
دين زرتشت در اصل هرچه بود، به قدري در دست موبدها فاسد شده بود كه ملت باهوش ايران هيچگاه نميتوانست از روي صميم قلب به آن عقيده داشته باشد و حتي ـ آنچنانكه محققين گفتهاند ـ اگر هم اسلام در آنوقت به ايران نيامده بود، مسيحيت تدريجاً ايران را مسخّر ميكرد و زرتشتيگري را از ميان ميبرد. روشنفكران و باسوادان آن روز ايران و همچنين مراكز علمي و فرهنگي ايران آن روز را مسيحيان تشكيل ميدادهاند نه زردشتيان. زردشتيان آنچنان دچار غرور و تعصبهاي خشك و سنتهاي غلط بودند كه نميتوانتسند دربارة علم و فرهنگ و عدالت و آزادي بينديشند. و در واقع مسيحيت بيش از زردشتيگري از ورود اسلام به ايران زيان ديد، زيرا زمينة بسيار مناسبي را از دست داد.
بيعلاقگي مردم ايران نسبت به حكومت و دستگاه ديني و روحانيتشان سبب ميشد كه سربازان آنها در جنگها با ميل و رغبت عليه مسلمانان نجنگند و حتي در بسياري از موارد به آنها كمك كنند.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج14 ـ خدمات متقابل اسلام و ايران صفحه: 95
شهيد مطهري